Przysucha to miasto, które przed II wojną światową było kolebką różnorodności. Obok siebie żyły społeczności: polska, żydowska i niemiecka. Niemym świadectwem tego współistnienia są trzy rynki, którymi miasto może się poszczycić, a także cmentarz żydowski, na którym ostatni pochówek miał miejsce w czasie okupacji niemieckiej.
Przez lata cmentarz popadał w zapomnienie, roślinność przykryła pozostałości macew. Dnia 4. maja 2023r. uczniowie naszej szkoły wzięli udział w akcji sprzątania cmentarza we współpracy z naukowcami Instytutu Historycznego Uniwersytetu Szczecińskiego oraz wolontariuszami z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Ukrainy, Białorusi i USA. Praca na cmentarzu została poprzedzona wykładem o historii Żydów w Przysusze, który poprowadziła dr Agnieszka Wójcicka-Zarychta z Muzeum im. Oskara Kolberga, a także zwiedzaniem wystawy pt. „Byliśmy sąsiadami” zorganizowanej przez Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie. W przedsięwzięcie zaangażowane były również stowarzyszenia Jewish Przysucha oraz The Matzevah Foundation Inc.
Młodzież uczęszczająca do Zespołu Szkół nr 1 im. Jana Pawła II w Przysusze mogła wziąć udział w wydarzeniu, które można określić spotkaniem ponad podziałami i wbrew stereotypom. W pracach na cmentarzu brał udział arcybiskup łódzki Grzegorz Ryś, który nieco później modlił się wspólnie z naczelnym rabinem Polski Michaelem Schudrichem podczas oficjalnego odsłonięcia oznakowania nekropolii.
Żywa lekcja lokalnej historii, połączona z możliwością rozmowy w języku angielskim, a także wspólna praca z archeologami z Uniwersytetu Szczecińskiego przy oznaczeniu zbiorowej mogiły z pewnością pozostaną na długo w pamięci młodzieży, zaś szacunek do odmienności będzie standardem w codziennym życiu.
Marcin Chrobak, Tomasz Zychla